Reljefna karta Crne Gore (Biljarda)

Nakon što je austrougarska vojska izvršila proboj lovćenskog fronta i zauzela Cetinje 1916. godine, u južnom krilu Biljarde, gdje je bio smješten i glavni štab okupacionih snaga, podignut je stakljeni objekat na dva nivoa sa reljefnom kartom Crne Gore u razmjeri 1 : 10.000.. Reljef, na kojem se pored ostalog vide i djelovi Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Albanije i Srbije, napravljen je od betonske mase na kamenoj podlozi, na osnovu preciznih austrijskih topografskih mapa i premjera zemljišta rađenog za ono vrijeme najsavremenijim sredstvima. Za određivanje visinskih kota na karti korišćena je mreža tankih metalnih šipki (najvjerovatnije se radilo o komadima armatura), oko kojih je međuprostor ručno popunjavan, da bi odgovarao prikazu zemljišta. Površina je naknadno detaljno oslikana, tako da sadrži sve relevantne podatke o putnoj mreži onoga vremena, vodenim površinama, šumama i naseljenim mjestima.
Radi lakšeg pregleda karte, iznad njenog centralnog dijela podignut je most, sa kojeg je bio vidljiv svaki detalj.
Pored austrougarskih vojnih kartografa u izgradnji su učestvovali i crnogorski ratni zarobljenici, među kojima je bio i naš poznati vajar Marko Brežanin.Stari zaštitni objekat uklonjen je početkom 80-ih godina XX vijeka i zamijenjen staklenom metalnom konstrukcijom paviljona koji se može i danas vidjeti.
Reljef Crne Gore proglašen je spomenikom kulture (kulturnim dobrom) riješenjem br. 1794/1 od 14. 09. 1948. godine. Osim nesumnjive vojno-strategijske namjene koji je imao tokom ratnih godina, ovaj jedinstveni objekat vremenom je dobio na značaju zbog estetskih i istorijskih vrijednosti, tako da danas predstavlja jednu od nezaobilaznih turističkih atrakcija.

---